Thursday, June 26, 2008

سولدوزون گورسسی اوستاد یوسف قهرمانپور / رضا همراز



سولدوزون گورسسی اوستاد یوسف قهرمانپور / رضا همراز
قوراپيشيرن ۵, ۱۳۸۷



اوستاد قهرمانپور و رضا همراز

rhamraz@gmail.com
r_hamraz@yahoo.com

واختی ایله رحمتلی اوستاد محمد علی فرزانه نین الیمه دوشن یازیلارین ماراقلا اوخویاردیم. او داهی نین یازیلارینین بیریسی سولدوزون قهرمان اوغلو اوستاد یوسف قهرمانپورا عاید ایدی. اوستاد فرزانه همان مقاله سینده سولدوزلی یازیچیمیزین فولکلور آرشیوینده ن سوز- صحبت آچیب؛ اونون ایللر بویو چکدیی زحمت لرین آلقیشلامیشلار. رحمتلی داهی فرزانه حاقلی اولاراق او یازیسیندا بو جمله لری قئیده آلمیشلار «یوسف قهرمانپورون توکنمز امک صرف ائتدیگی بو زنگین و چوخ ساحه لی اثرینه بیر اوتری باخیش بئله؛ مولفی فولکلور و خلق ادبیاتی توپلایجیسی و آراشدیریجیسیندان علاوه بیر ملی – مدنی تدقیقاتچی؛ باجاریقلی ادیب و شاعر و هامیدان چوخ اوز یوردونون و خلقی نین اودونا آلیشیب یانان قدرتلی بیر مونوگرافچی سیماسیندا گوسترمکده دیر. بو اثر؛ هر شئیدن اول؛ سولدوز بولگه سی و اورادا قرنلر بویو یاشایان خلقین وارلیق و مدنیت قباله سیدیر.» فرزانه معلمین یازیسین اوخویاندان سونرا منیم اوستاد قهرمانپورون ادبی ارثیندن فایدالانماغیمین هوسی گونو – گوندن آرتدی.آی دولاندی ایل دولاندی قوجامان عالیمین “ فرهنگ عامه ایل قره پاپاق” اثری کی دوغرودان – دوغروسو قاراپاپاق ائلی نین بیر چوخ دویونلرین آچدی؛ گون اوزونه چیخدی. بو زنگین و دیرلی اثری سئوه سئوه اوخوماغا باشلایب کیشی نین نه زحمت لره قاتلاشماسین دونه – دونه گوز اونوندن گئچیریردیم.کیتابین ایکی دونه آرادان گئتمه سین گورنده نئجه دئییر لر باشیمدان اود قالخیردی ! و سونرا بو محکم عقیده لی یازارین یئنی دن ایشه باشلاماغینا دوشوننده روح تاپیب اثرلرینین طالعینه باخاندا؛ خالقینین و ائلی نین طالعی ایله ائله جه ده فرقلی گورنمییردیم.
اوست سطیرلرده آدی ایله تانیش اولدوغوموز یازیچی و شاعیر اوستاد یوسف قهرمانپور گونش ایلی ۱۲۹۸حاج اسکندر آدلی دوشونجه لی بیر کیشی نین اوجاغیندا آنادان اولوب؛ دوغما یوردوندا الینه قلم آلمیشدیر. یاشادیغی یئرده آموزشین گرگین وضعیتینه اساس یوسف اوره یی ایسته دییی و آرزیسی اولدوغو کیمی تحصیل آلانماسا دا؛ ال – قولو سووومادان شخصی مطالعه یه اوز قویوب؛ چوخ چکمه دن بیر معلیم کیمی وظیفه داشیر. گنج یوسفین چالیشمالارین و داها آرتیق استعدادا مالیک اولدوغون گورن ایش داشلاری اونو مکتبین مودورو سئچیرلر. او؛ بیر مدت ده مودورلوک وظیفه سین داشییر.آذربایجانین میللی حوکومتی ایش باشینا گلدیک ده مکتب لرده آذربایجانلی اوشاقلار اوز آنا دیل لری ایله درس اوخوماغا باشلاییر لار.بو دونه یازی – پوزو آذربایجان دیلی ایله اولمالی ایدی. یوسف معلیم هئچ بیر چتین لیک چکمه دن آنا دیلینده درس وئرمه یه ده ماراق گوستریر و اوشاقلارین کارنامه لرین تورکجه یازیب امضاء لاییر. نه ایسه اوستاد ۱۳۲۶ ینجی ایلده استعفا وئریب آزاد شغل دان یاپیشیر. بونونلا بئله آتالار دئمیشکن سو دورور اما اوستاد دورماییر.

فرزانه معلمین یازیسین اوخویاندان سونرا منیم اوستاد قهرمانپورون ادبی ارثیندن فایدالانماغیمین هوسی گونو – گوندن آرتدی.آی دولاندی ایل دولاندی قوجامان عالیمین “ فرهنگ عامه ایل قره پاپاق” اثری کی دوغرودان – دوغروسو قاراپاپاق ائلی نین بیر چوخ دویونلرین آچدی؛ گون اوزونه چیخدی. بو زنگین و دیرلی اثری سئوه سئوه اوخوماغا باشلایب کیشی نین نه زحمت لره قاتلاشماسین دونه – دونه گوز اونوندن گئچیریردیم.
اوستاد قهرمانپور گنج چاغلاریندا یوردون قاریش – قاریش گزیب قولاغینا دیین تاریخی سوزلری؛ سندلری؛ ناغیل لاری؛ شعرلری و نه بیلیم نه لری توپلایب زنگین بیر آرشیوه مالیک اولوب؛ یئرلی – یئرینده اونلاردان فایدالانیب. اونون اساس یارادیجیلیغی اوجسوز – بوجاقسیز فولکولوروموزا عاید اولسادا؛ سوزلوک یازماغا؛ شعر قوشماغا؛ تاریخ یازماغا دا هوسلی اولوب بو ساحه لرده اورک لری بویدا ایشلر گورموشلر. یوسف معلمین ائوینده اونون ترتیب وئردییی سوزلویو گورنده کیشی نین نه درجه ده ائلینه؛ یوردونا؛ کولتورونه اهمیت وئرمه یی گوز اونونده دایانییر. یوز لر صحیفه دن عیبارت اولان بو سوزلوک ده بیر لوغتین آچیقلاماسیندا سن دئنه بیر مقاله یازیلمیشدیر. سایین یازیچینین هئچ بیر طاماحی و تمنا سی اولمادان آرزیسی دیر بو کیتاب تئز چاپ اولوب اوخوجو کوتله سینین الینه چاتسین.
چوخ جالیب دیر کی اوستادین تربیه سی آلتدا بویا – باشا چاتانلارین بیر چوخو ایندی آذربایجانین تاریخچیسی؛ یازیچیسی و معاریف پرور شخصیت لریندن اولموشلار. اورنگ اولاراق یئتمیش دورد یاشلی اوستاد علی خلخالی نی گوسترمک اولار کی واختی ایله او؛ سایین معلمین مکتبینده دیزه چوکوب درس اوخوموشدور. اوستاد علی خلخالی حله لیک نقده شهرینده یاشام سوروب بیر چوخ گنج لرین الینه قلم وئریب اونلاری مطالعه ائتمه یه تشویق ائدیر لر.
قوجامان آراشدیریجی؛ شاعیر؛ تاریخچی و فولکلورچی معلیمین فولکلور حاقیندا توپلادیغی یازیلارین اساس قسمی چاپ اولسادا حله لیک چاپ اولمایان حیصه لری آز اولمامیشدیر کی آرزی لیریق یاخین زاماندا باشقا بیر مجموعه ده ایشیق اوزو گوره بیلسینلر. آخی بو فولکلور داغارجیغیندا بیر اوقدر بیزیم نسلیمیزین قولاغینا دیمین و نئجه دئییر لر خوروز سسی ائشیدمه میش سوزلر وارکی گل گوره سن ! بونونلا برابر خوش ذوق اوستادیمیزین بیر سیرا شعرلری ده اولموش کی ا… قویسا اونلاردا بیر مجموعه ده یئر آلاجاقلار. اوستادین یازی لاری چوخ اولسادا؛ اونلارین یار – یاریمچیلیق اولانی آز دیر کی من امینم اونلاری اوز سلیقه لری ایله سهمانلایاجاق لار.ایندی بو یازیمیزین قورتولوشوندا قاراپاپاق ائلی نین آغ ساققالی و آذربایجانیمیزین فخری اولان اوستاد یوسف قهرمانپورون حله بو گونه قدر چاپ اولمایان اوجسور - بوجاقسیز فولکولور آرشیویمیزدن آرایب؛ دارایب و توپلادیغی بیر نئچه صحیفه نی سئچیب سیزه تقدیم ائدیب , بیلگین معلیمیمیزه اولو تانری دان جان ساغلاملیغی و اوزون عومرله برابر شاد گونلر آرزی لاییب اثر لرینین ایشیق اوزو گورمه یین ده صبیر سیز لیک له دیله ییریک آخی بو گون بیزیم نئچه ده نه یوسف قهرمانپور کیمی یازیچیمیز وار کی عومورلرین؛ گنج لیک لرین هابئله بیر چوخ سرمایا لارین بو یولدا قویموش اولسونلار ؟ اونلارین سایلاری بارماقلاریمیزین سایلاریندان چوخ اولارمی؟
۱۹/۳/۱۳۸۷

سئجیل‌له‌مه
چرشنبه گونونده بایرام آخشامی
رسم دیر سو اوسته گئدرلر هامی
سو ایله دانیشماق آزالدار غمی
عزیز گون اولون سیز سویون همدمی
قاتیشدیم او سئله او جماعته
گدارا گئدیبن گیردیم خلوته
گئنیش دیر گداریم سویودور سرین
آچدیم من سویا سینه دفترین
توک به توک سویله دیم سطیر به سطیر
دئدیکجه گوردوم کی کدر غم ایتیر
یازمالی دگیلمیش قایغو دفتره
سارسیماق قارغاماق نه ایچون یئره؟
بو دونیا دیر آ باشینا دوندوگوم
بیر یاندا یارانیش بیر یاندا اولوم
دیریلیک دویوشدو دویوشدو دویوش
چیرمالان ظلمت له جاندان سن گوروش
گوز یاشین آخیدیب قان توپورمه سن
دانلییار توپورر بونجا هر گوره ن

زمان آددیملاییر آن لارلا هر دم
هر قاریش توپراقدا وار نئچه آدم
پیچیلتی سین سوزدوم سویون لیه نین
نه دئییر دانیشار بیلمه دیم نه یین
سو ایله دئدیم قاریشیم آخیم
هارا دیر مسکنی بیر اورا باخیم
وقتسیز صبیر سیز آرامسیز آخیر
هانسی عشق چکیبن اونو آپاریر
چوخ زامان چکمه دی یئتدیم دریایا
عومورده بو آنلار هئچ گلمز سایا
یول یاخین اولار یولو گئده نه
توکنمز گلر آه و زار ائدنده نه
دریانین اوزونده نهنگ شپه لر
باش وورار ساحله ساحیلی دیلر
مین لرله دومورجوق لپه لر قالخیر
آز زمان چکمه ییر یوخ اولوب یاتیر
بو دونیا دریا دیر حرکت الی
غیبدن اوزانیب وارلیغا گلی
حرکت اوزده دی آلتدا آرامش
یارانیش دونیا سی ایله اول گیلان تانیش
یارانیش سیرینی اورییم دیلر
جوم گیلن آلتیندا واردی گور نه لر
اوزگه بیر دونیا دیر دنیزین آلتی
کیشنه ییر گوردوم اوردا قیر آتی
کور اوغلو یانینا آلیب نیگارین
باغرینا باسیبدی ایستکلی یارین
ال قانلی اوزو قانلی ایسلانمیش گئیم
آذر اوغلونا قوچ اوغول دئییم
بیر الده قیلینجی بیر الده سازی
هله ده جان وئریر گوزل آوازی
کوراوغلو ایلمز یاغی یا یادا
مردین اسکیک اولماز باشیندان قارا
نعره لر چکه رم من بو دونیادا
گوستررم محشری دوشمانا گلسین
قوچ نبی ده هجر ایله اوردادی
باشی اوجا آیین – شایین تویدادی
بوز آتی دا یهرلیدی آمادا دئین گلین گتیره جک داماردا
باش چکیب هجری دوستاقدا گوره ک
نبی نین دیلیجه بیر قوشما دئییک
بوز آتیم دعوادا پلنگ دیر پلنگ
قیزیل قوش باخیشلی گوزلری قشنگ

بئلیمده قیلینجیم چینیمده توفنگ

بوز آتیم یئری ها آمان گونودو
هجرین دوستاقدا قالان گونودور

دشمن سنی دوست الی ایله اوخلادی
دوستلار سنی یادا سالیب یوخلادی
ائللرین روح آلار نبی آدیندان
چیخادانماز هئچ واخت سنی یادیندان
دونیا تیترر خالقیلار فریادیندان
داراسین ساچینی تئللر آغلاسین
قوچ نبی دئییبن ائللر آغلاسین

ساتاشدی اول زامان بابکه گوزوم
غیرته ناموسا قوربانام اوزوم
باخانی مات ائیلر اونون وقاری
اونون تک قورخمازدی یاراتمیب تاری
بوداقسیز آغاج تک اوزانیب یاتیب
اگنینده پالتاری قانینا باتیب
بابکیم ایگیدیم تاجسیز شاهیم
سن کیمی مرده دی افسوسوم آهیم
دادیما اونومه بابکیم دور گل
آرخادان کسیلدی آذرین جوت ال
ایگیدی جوومرد ی بلشدی قانا
اولکه سی کوتله سی دوشدو توفانا
ساواشیر ایندی یده ائلیم وطنیم
آختاریر بابکی گوزلریم منیم
قیمارام یاتاخدان سن دوروب گلن
ایسترم بیر زامان یاتان دینجه لن
دویوشور ائللریم دسته به دسته
دئییرلر اوت بیتر کوکونون اوسته
یادلاری قویمازلار چپ باخا بیزه
او دئیر قوی باتسین پیچاق پیس گوزه
وطن دئیه باش وئردین بیر جوت قولونو
نشان وئردین ائلیمه حریتین یولونو
قول ندیر باش ندیر جاندا قووارسین
اولکه میز ائلیمیز باش اوجا قالسین
باش اوجا ائیله دین ترکی آذری
اولدولر یاغیلار سن قالدین دیری
بو زمان چولقادی منی بیر ایشیق
نه ایشیق خلقتده بویوک یاراشیق
ده نیزین الینده گون دئین دوغوب
اهریمن باسیلیب ظلمت بوغولوب
جهل ایله ظلمت لن توتوشان کیشی
زیرویه یوکسلدیب یئتیردی ایشی
او اورکده کی عشق اودو گوزردی
یئله عومور معنالیدیر گوزلدی
زردوشتیم گونشیم آی اولمز اینسان
یئرلره – گوی لره ایشیق نور ساچان
ایشیق لا ظلمتین باغرینی دلن
بیر لحظه دایانمایب دینجه لمین
انسانی سئوونه باخین عاشیغا
دونیانی چاغیردی اودا آشیقا
اکینجی سایاچی کوتله رهبری
یارانیشدا سئون اودو آذری
پارلایان اود ایله دوشونجه ده رین
آذربایجان قالدی آدی قالدی بو یئرین
باشیدیر ایرانین آذربایجانیم
توفانلار گوروبدور باشی ایرانیم
بو آغری داغیدیر بوردادیر بورا
نوحون گمیسی دایانیب اوردا
ذوالقرنین سددینی دمیردن چکیب
طلیسیم داغلاری بیر بیره تیکیب
ذوالقرنین سد ایله قورادی بیزی
قاجارلار قارداشدان آرادی بیزی
آیریلیقدان اوره ک ورم باغلییار
دیل ساکت دیر اما کونول آغلییار
بوردا شهریاردان مدد آلیرام
سه تار دا چالدیغین منده چالیرام
قارداش گوزوم آختارمادادیر بیر سن
ی تاپسین عشقیم طلیسیم داغلاری فرهاد کیمی چاپسین
دشمن وار ایسه امجه ینی تندیره یاخسین
حسرت قالالی بیز سیزه بیر قرن یاریم دیر
آغلار گوزومون شاهدی شعریم سه تاریمدیر

یاراشیر بو آدا بو یوردا یئره
داغیندا پرومته دوشوب زنجیره
اودلار دیاریندا هر وقت هر زامان
اولوب ائل سئونلر یئرلری زندان
نسیمی؛ نعیمی اونون حلاجی
ظفر پرچمی دیر چاغیریش سراجی
بو چاغیریش دالیندا تیتره ک اورک وار
اوره گین آردیندا سرت دوشونمک وار
بو برک دوشونجه دیر ائله آیق گوز
بو محکم ایمان دیر درده گلر سوز
قانینا بولاشمیش او گول بدن لر
ظفر پرچمی دیر زیروه ده اسر
شئر مئشه ده اولر قارتال قایادا
ایندی لیک گمیمیز قالیب دریادا
صمدیم؛ ستاریم؛ علی مسیووم
عصیان علمین آچین قوربانیز اولوم
دئمیره م قانلارا بونجا قان آلین
ائلیمین ایسته گین دویغوسون قانین
من سئون ائللریم اونودماز سیزی
یارانیشدا ایتمز ایگیدلر ایزی
سوچویوز ندیر سه بیلیر سیز اونو
اولوبسوز آذرین قاتی وورغونو
بورادا پرومته وئریریک سوزو
ائتدیکی سوچلاری قوی دئسین اوزو.


اوستاد قهرمانپور ون توپلادیغی کیتابدا، آذربایجانین بیر چوخ یئرلرینده آخیر چرشنبه گونلری دئییلمیش آتیل باتیل چرشنبه شعرینین باشقا بیر واریانتیین دا بیزیم ایچون اوخوماغی داها لذت ایدی. باخین
(۱)
قیزیل اودوم گوموش خاج
بختیمین دویونون آچ
هر ایل سنی یاندیرماق
دورت چووره ین یغیلاق
دونه دونه آتیلاق
قند شکره قاتیلاق
گله جک شیرین اولسون
قاراگونلر قورتولسون
قیرمیزی لیغین بیزیمکی
ساریلیق سنین اولسون
قاتاق سس سسه دئیک
آتیل ماتیل چرشنبه
آینا کیمی بختیم آچیل چرشنبه

(۲)
اوچ باجی ایکی قارداش
بیز بیریق هامی یولداش
دویونوموز نه وار آچ
قایغولاری گوتور قاچ
گولوب آتیلماق بیزیم
آغرلیق سنین اولسون
یانیب آلیشماق سنین
ایستی لیک بیزیم اولسون
قیرمیزلیغین بیزیمکی
ساریلیق سنین اولسون
چه چه ووروب سس لنک
آتیل ماتیل چرشنبه
آینا کیمی بختیم آچیل چرشنبه

(۳)

گلر نوروز بایرامی/آچیلار گوللر هامی/ ساخلا گیلان آنانی/ آنانی هم بابامی /اونلار بیزلن وار اولسون/آللاه سنه یار اولسون /ایلیمیز گوزل اولسون /ایشیقلی گون دوغولسون/قیرمیزیلیغین بیزیمکی/ساریلیق سنین اولسون/چه چه توتوب سس لییک/آتیل ماتیل چرشنبه/آینا کیمی بختیم آچیل چرشنبه /

سمه نی
سمه نی ساخلا منی/هر ایل گووه ردیم سنی /نه منی بو اولکه نی/بالالاریم ساغ اولسون/ بخت بیزه دایاق اولسون/ ائلیمیز بوداق آتسین /کوتله میز راحات تالسین / قارداشیمیز چوخ اولسون / دوشمنیمیز یوخ اولسون/آنالار دئییب گولسون / بابالار برگ سئوینسین /
(۲)
حاصیلیمیز بول اولسون/جیب لر دولو پول اولسون/گوزل مکتب لر آچاق/اوخویاق یاخشی یازاق/غم غصه قاچسین گئتسین /داغلاری اشسین گئتسین/اوزلری گولر گورک / عومر بویو دینجه لک /
(۳)
اوغول قیزا توی توتاق/شالا مخموه باتاق/قیزیل سیرغا قولاقدا/خالخال اسسین آیاقدا/بارماقدا قیزیل اوزوک/آغ بیلک دولو بیلرزیک/حمایل سینه اوسته /گول دوزه ک دسته دسته /ایگیدیمیز وار اولسون/آللاه بیزه یار اولسون /دوست سایاق بیری بیرین /یاشییاق شیرین شیرین /
(۴)
سمه نی ساخلا منی/آ گوزل آغ بوغدا ده نی/هر ایل گووه ردیم سنی/هرگون سنه سو وئرره م/ گوزل یاشیل اولاسان /بوی آتیب اوجالاسان /بیر گون سنه ده ره ره م/ توخماق آلتدا ازه ره م/ دونه دونه دویه ره م/تیکه تیکه ائیله ره م/سویونو من چه که ره م/قاب قاجاغا توکه ره م/الک لرده ن سوزه رم /هر زحمته دوزه ره م/
(۵)
ایستی اوجاق قالارام /گوزوین اون چالارام/اون ندی سنله قارداش/گئدیش یئریشده یولداش/قازاندا هئی آشیب داش/هر بیر یانا وور سن باش/ پیچیلدا یاواش یاواش/ایندیجه یئمه لی یم/ جان کیمی سئومه لی یم /شیرین اولسون سوزلرین /قنده دونسون گوزلرین / دونه دونه بارماقین /یویین لر هی یالاسین /آیلار بویو یادلارا/داد تامی ین ساخلاسین/اوشاقلار دا سمه نی /هئی دئیبن آغلاسین / فاطما خالا قابلار دا / قونشویا پای یوللاسین /

اوزرلیک

اوزرلیک سن هاواسان / هر بیر درده داواسان /هر یئرده سن اولاسان / قادا بالا سوواسان /اوزرلیک ده نه ده نه/یومولسون هرزه چه نه / قوهوم اولا یاد اولا/ گوزو بو اوددا یانا/آتین دایدی اوزرلیک /دونون داردی اوزرلیک / مشگل ایشیم دوشوبدو /الین واردی اوزرلیک /اوزرلیک ده نه ده نه / خسته یم بیر آز گنه /یامان گوزلر پیس دیللر/ کور اولسون دونه دونه

www.hbayat.com

0 Comments:

Post a Comment

<< Home